Tęcza: Fenomen natury – od pochodzenia do kolorów. Wielu z nas kojarzy tęczę z pięknym, kolorowym łukiem pojawiającym się na niebie po deszczu. Zjawisko to, choć często kojarzone z czymś magicznym i tajemniczym, jest w istocie wynikiem precyzyjnego procesu fizycznego. Tęcza, jako fenomen natury, skrywa w sobie więcej niż tylko Jedna z najstarszych broni znanych człowiekowi, łuk istnieje od ponad 10 000 lat. Prehistoryczni ludzie polowali, bronili się i prowadzili wojnę za pomocą łuków i strzał. Same łuki i strzały ewoluowały wraz z technologią, ostatecznie prowadząc do imponującego łuku złożonego dzisiaj. Łuk był szeroko stosowany w starożytnym 1. Tęczę zobaczysz na niebie, kiedy jednocześnie: – pada deszcz. Wtedy w powietrzu jest dużo kropel deszczu. – świeci słońce. Słońce ma być nisko. Musisz stać tyłem do słońca. Wielobarwny łuk na niebie, powstaje wskutek odbicia i załamania światła w kroplach wody Wielobarwny łuk na niebie Wielobarwny, odpustowy Wielobarwny, silnie pachnący kwiat; płomyk Wielobarwny Wieloboczny Wielobok o nieparzystej liczbie wierzchołków Wielobok Wielobój lekkoatletyczny Wielobóstwo Wielobranżowy lub mięsny dekoracyjny łuk na czole arkady: archiwolta: łuk dekoracyjny na małym gzymsie: arkada: łuk wsparty na dwóch kolumnach: Łubie: futerał na łuk ze skóry: sajdak: skórzany futerał na łuk i strzały: achterluk: luk, otwór w pokładzie na rufie: sajdak: kołczan, futerał na łuk i strzały: limb: łuk, na którym odczytuje się trąbka - dęty instrument muzyczny, plomba - zakładana na dziurę w zębie, tęcza - barwny łuk na niebie, pępek - w środku brzucha, kolęda - inaczej pastorałka, romb - figura geometryczna, bransoletka - ozdoba na rękę, stempel - inaczej pieczątka, kompres - inaczej okład, kąty - ich suma w trójkącie wynosi 180 stopni, bombka - ozdoba na choinkę, konfitura - owoce smażone w IfY2pG0. Seria wielu kolorów, znajdujących się na niebie zachwyca każdego z nas. Niezależnie od wieku, w letni dzień, po obfitym deszczu, uwielbiamy wpatrywać się w niebo i wyszukiwać na nim tęczy. Z pewnością każdy z nas zna bajkę o garnkach, pełnych złota, mieszczących się na końcach tego zjawiska atmosferycznego. Jak powstaje tęcza i czemu można ją obserwować tylko przez kilka minut? Czym jest tęcza?To piękne zjawisko pogodowe ma bardzo wiele wspólnego zarówno z optyką, jak i meteorologią. Niezwykły półokrąg, powstający w wyniku rozprzestrzeniania się światła, posiada wierszyk, którego z chęcią uczą się najmłodsi, określający jego poszczególne kolory. Brzmi on następująco: „Czemu (czerwony) patrzysz (pomarańczowy) żabko (żółty) zielona (zielony) na (niebieski) groźnego (granatowy) fanfarona (fioletowy)” . Najprościej mówiąc – tęczą nazwiemy wielobarwny łuk, pojawiający się na niebie po deszczu. Zastanówmy się więc jak to się dzieje, że powstaje on na powstaje tęcza? To proste!To zjawisko pogodowe powstaje poprzez rozszczepienie się światła słonecznego. Kiedy promienie słońca przedostają się do atmosfery, napotykają po drodze krople deszczu i przechodzą przez nie na wskroś. Właśnie w tym momencie dochodzi do podziału światła białego i przeobrażenia go w różnokolorowe widmo. Za widzenie tych kolorów przez nas odpowiada zjawisko zwane dyspersją. To właśnie dzięki niemu dochodzi do rozproszenia światła, które kształtuje się na niebie w piękny, wielobarwny łuk. Mówiąc o tęczy musimy pamiętać, że za poszczególne barwy opowiadają różne długości fali, a część widma, dostrzegalnego dla ludzkiego oka, stanowi promieniowanie można zaobserwować tęczę na niebie?Nie jest to tajemnicą, że nie każdy deszcz przynosi ze sobą tęczę. Aby można było ją zauważyć, muszą zostać spełnione określone warunki. Po pierwsze – słońce musi znajdować się nad obserwatorem pod kątek nie większym niż 42 stopnie względem horyzontu, ponieważ tęcza jest okręgiem o szerokości kąta, wynoszącej właśnie 42 stopni. Miejsce, w którym znajdujemy się my, jako obserwatorzy, nosi nazwę antysolarnego. Z tego punktu widzenia możemy zaobserwować jedynie łuk o dwóch końcach „dotykających ziemi”. Jeśli bylibyśmy na pokładzie samolotu, który znajdowałby się ponad chmurami to moglibyśmy dostrzec całą tęczę – czyli wielokolorowe koło unoszące się nad powierzchnią czasem widzimy dwie tęcze?I takie zjawisko zdaje się być czasem możliwe do zauważenia. Podwójna tęcza to po prostu dwa łuki, znajdujące się jeden nad drugim, możliwe do zaobserwowania przez ludzkie oko. W takim wypadku promienie słoneczne przechodzą przez kroplę pod kątem 51 stopni i tworzą wtórny półokrąg tęczy. Zazwyczaj druga tęcza posiada delikatniejsze i mniej widoczne barwy, niż pierwsza, ze względu na ponowne rozprzestrzenienie się części jest widoczna dla ludzkiego oka tak długo, jak tylko krople deszczu unoszą się w atmosferze, nie możemy więc dostrzec tęczy podczas ciepłego, słonecznego dnia. Aby spróbować przewidzieć gdzie pojawi się tęcza, polecamy nasz radar deszczu, który pokazuje dokąd zmierzają opady. Gdy widzę tęczę na niebie, od razu się uśmiecham, bo ten wielobarwny łuk, łączący niebo i ziemię, kojarzy mi się z nadzieją. Sądzę, że nie tylko we mnie tęcza wywołuje pozytywne skojarzenia i emocje, skoro gdy tylko pojawi się na niebie, automatycznie pojawia się w mediach społecznościowych. Uważam, że tęcza to nie tylko ciekawe zjawisko, ale również interesujący symbol. Bo symbole są ważne Fascynują mnie symbole i ich znaczenia. Gdy dostrzegam symbol w tekście, uwielbiam obserwować, jakie znaczenia wnosi, jak wpływa na przesłanie całości. Ponadto widzę, że symbole towarzyszą nam na każdym rogu, a ich znajomość pozwala lepiej zrozumieć otaczającą rzeczywistość. To właśnie poprzez symbole (błyskawica, parasolka, wieszak) uczestniczki i uczestnicy czarnych spacerów wyrażali swój gniew, niezgodę na zaistniałą sytuację, a także przywoływali fragmenty historii, emocje, które stoją za konkretnymi znakami. Jeśli mówi się, że jeden obraz wart jest więcej niż tysiąc słów, to samo, moim zdaniem, można powiedzieć o symbolach. Widzę też jak symbol, którym jest tęcza, może łączyć ludzi i ich dzielić. Obrażać, stanowić znak zagrożenia. Przez użycie go w konkretnym kontekście można trafić przed sąd – jak Elżbieta Podleśna, która stworzyła wizerunek Maryi z tęczową aureolą. Czy słusznie? Czy rzeczywiście symbol tęczy można uznać za obraźliwy? Sądzę, że warto zacząć od przejrzenia znaczeń tego symbolu. Tęcza w Biblii Tęcza w Biblii po raz pierwszy pojawia się w Księdze Rodzaju, gdzie oznacza ustanowienie nowego związku między ludźmi i Bogiem, ewidentny symbol bożego miłosierdzia, pokoju; znak przymierza, które Stwórca zawiera z ludźmi: 12 Po czym Bóg dodał: «A to jest znak przymierza, które ja zawieram z wami i każdą istotą żywą, jaka jest z wami, na wieczne czasy: 13 Łuk mój kładę na obłoki, aby był znakiem przymierza między Mną a ziemią. 14 A gdy rozciągnę obłoki nad ziemią i gdy ukaże się ten łuk na obłokach, 15 wtedy wspomnę na moje przymierze, które zawarłem z wami i z wszelką istotą żywą, z każdym człowiekiem; i nie będzie już nigdy wód potopu na zniszczenie żadnego jestestwa. 16 Gdy zatem będzie ten łuk na obłokach, patrząc na niego, wspomnę na przymierze wieczne między mną a wszelką istotą żyjącą w każdym ciele, które jest na ziemi». (Rdz 9, 12-16) Apokalipsa Jeżeli na początku historii biblijnej Bóg zawiera przymierze z ludźmi, w jej zakończeniu, czyli w Apokalipsie według świętego Jana przypomina o nim poprzez anioła z tęczą nad głową: I ujrzałem innego potężnego anioła, zstępującego z nieba, obleczonego w obłok, tęcza była nad jego głową, a oblicze jego było jak słońce, a nogi jego jak słupy ogniste, i w prawej ręce miał otwartą książeczkę. (Ap 10, 1) I jeszcze jeden cytat z Apokalipsy – opis boskiego tronu otoczonego tęczą: A Zasiadający był podobny z wyglądu do jaspisu i do krwawnika, a tęcza dokoła tronu – podobna z wyglądu do szmaragdu. (Ap 4,3) Tęcza w sztuce sakralnej Łatwo się domyślić, że skoro jest tęcza pojawia się w Biblii, znalazła też swoje miejsce w sztuce sakralnej. Nie podejmuje się w tym artykule prześledzić wszystkich tęczowych motywów obecnych na obrazach, witrażach itd. Przypomnę dwa. Pierwszym z nich jest obraz Memlinga Sąd ostateczny, na którym Jezus siedzi na tęczowym łuku. Źródło: Drugi – bardziej współczesny – to Matka Boska w tęczy. „Obraz powstał w 1961 r. i został namalowany przez brata Felicissimusa Marię Sztyka. Do tworzenia zachęcał go sam o. Maksymilian Maria Kolbe”1. Źródło: Tęcza – inne znaczenia Oczywiście tęcza nie jest symbolem zarezerwowanym wyłącznie dla chrześcijaństwa. Leksykon symboli Hardera wskazuje, że: – według tradycji talmudycznej tęcza powstała wieczorem szóstego dnia stworzenia. – w mitologii indyjskiej to łuk Indry. – dla starożytnych Greków stanowiła drogę Irys miedzy niebiosami a ziemią. – w Chinach to pęknięcie w sklepieniu niebiskim. – w mitologii nordyckiej jest połączeniem pomiędzy siedzibą bogów (Asgardem) a ziemią (Midgardem). – w mitologii słowiańskiej dusze zmarłych mogły stać się nieprzyjaznymi duchami, gdy wchłonie je tęcza będąca żmijem wypijającym wody z rzek i jezior3. W kulturze współczesnej również się pojawia poza symboliką sakralną. „W Ameryce Południowej tęczowa flaga wykorzystywana jest w Peru, Ekwadorze i Boliwii jako symbol Imperium Inków. Od lat 70. jest to oficjalna flaga miasta Cuzco w Peru. Od 1925 r. była symbolem międzynarodowego ruchu spółdzielczego (na pewne modyfikacje zdecydowano się dopiero w 2001 r.). Tęczę znajdziemy na flagach organizacji buddyjskich, żydowskich, a nawet wśród wysuniętych w 1919 r. propozycji flagi Armenii. (…)Tęczowa flaga jako symbol ruchu LGBTQ powstała w 1978 r. Jej twórcą był Gilbert Baker, były żołnierz, który sam nauczył się szyć i występował jako drag queen”2. Tęcza to różnorodność To, co teraz napiszę, jest pewną oczywistością. Otóż, gdy patrzę na tęczę, widzę połączenie kolorów, które tworzą całość. Nie ma tylko czerwonej czy tylko niebieskiej tęczy. Ponadto, gdy śledzę symbolikę tęczy, widzę, że łączy ona różne kultury. Pojawia się w Biblii, mitologii indyjskiej, nordyckiej. I jako taka, tęcza staje się dla mnie symbolem różnorodności świata, w którym jest miejsce na wiele kultur, wierzeń, kolorów. I na tej różnorodności, między innymi, opiera się piękno świata. Może właśnie czas to zaakceptować? Nie wszystko musie mi się podobać, nie ze wszystkim muszę się zgadzać, ale może skoro zachwyca nas połączenie kolorów w tęczy, możemy docenić to, że jako ludzie biologicznie, psychologicznie i kulturowo jesteśmy różni? Co o tym myślisz? 1. (online 2. (online 3. Leksykon symboli, przeł. J. Prokopiuk, red. L. Robakiewicz, Warszawa 2009, s. źródła: W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003 Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym, Warszawa 2003. „Jak wygląda tęcza, która pojawia się na obłoku…"? Ez 1,28 (BW). To zjawiskowy półkolisty wielobarwny łuk. Jednak w tym opracowaniu nie tyle chodzi o zjawisko załamywania i rozszczepiania białego światła we wnętrzu kropli deszczu, ile o szczególny biblijny znak: „Rzekł Bóg do Noego: To jest znak przymierza, które zawarłem między Mną a wszystkimi istotami, jakie są na ziemi”. Rdz 9,17 (BT). Z biblijnego opisu wynika, że tęcza była dla Noego i jego rodziny zjawiskiem zupełnie nowym i zapewne dlatego została mu dana jako szczególny znak. Nawiązanie do przysięgi danej Noemu znajdziemy w przymierzu pokoju. Biblia mówi: „W przystępie gniewu ukryłem przed tobą na krótko swe oblicze, ale w miłości wieczystej nad tobą się ulitowałem, mówi Pan, twój Odkupiciel. Dzieje się ze Mną tak, jak za dni Noego, kiedy przysiągłem, że wody Noego nie spadną już nigdy na ziemię; tak teraz przysięgam, że się nie rozjątrzę na ciebie ani cię gromić nie będę. Bo góry mogą ustąpić i pagórki się zachwiać, ale miłość moja nie odstąpi od ciebie i nie zachwieje się moje przymierze pokoju, mówi Pan, który ma litość nad tobą”. Iz 54,8-10 (BT). Szczególnym jest fakt, że tęcza miała przypominać nie Noemu, ale Panu Bogu o treści przymierza. Biblia mówi: „Gdy zatem będzie ten łuk na obłokach, patrząc na niego, wspomnę na przymierze wieczne między mną a wszelką istotą żyjącą w każdym ciele, które jest na ziemi”. Rdz 9,16 (BT). Przymierze, choć zawarte z Noem i z uwagi na jego wiarę, dotyczyło wszystkich żyjących istot aż do końca istnienia ziemi. Co więcej, jest to przymierze bezwarunkowe, nie posiadające w swojej treści żadnego „jeśli”. Biblia mówi: „Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będzie potopu niszczącego ziemię”. Rdz 9,11 (BT). Pojawiająca się na niebie tęcza wyraża ogromne miłosierdzie nie tylko dla człowieka, ale i dla wszelkich istot ziemskich. Biblia mówi: „Ja, Ja zawieram przymierze z wami i z waszym potomstwem, które po was będzie; z wszelką istotą żywą, która jest z wami: z ptactwem, ze zwierzętami domowymi i polnymi, jakie są przy was, ze wszystkimi, które wyszły z arki, z wszelkim zwierzęciem na ziemi”. Rdz 9, (BT). Troska o zwierzęta wyrażona jest też w pytaniach: „A czyż Ja nie powinienem mieć litości nad Niniwą, wielkim miastem, gdzie znajduje się więcej niż sto dwadzieścia tysięcy ludzi, którzy nie odróżniają swej prawej ręki od lewej, a nadto mnóstwo zwierząt?”. Jon 4,11 (BT) i „Czyż nie sprzedają pięciu wróbli za dwa asy? A przecież żaden z nich nie jest zapomniany w oczach Bożych”. Łk 12,6 (BT). Patrząc na tęczę, mamy pewność, że wody nie zniszczą już ziemi i że „Pokolenie przychodzi i pokolenie odchodzi, a ziemia trwa po wszystkie czasy”. Koh 1,4 (BT). Twierdzenie „wszystkie czasy” obejmuje jednak okres zamknięty, gdyż o przyszłości Pan Bóg mówi: „Oto Ja stworzę nowe niebo i nową ziemię i nie będzie się wspominało rzeczy dawnych, i nie przyjdą one na myśl nikomu”. Iz 65,17 (BW), co potwierdzone jest w wizji Jana: „I widziałem nowe niebo i nową ziemię; albowiem pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, i morza już nie ma”. Ap 21,1 (BW). Tęcza to też symbol Bożej sprawiedliwości. To widzialny znak przypominający powód potopu – ogromną niegodziwość ludzi. Biblia mówi: „Jeżeli bowiem Bóg aniołom, którzy zgrzeszyli, nie odpuścił (...) jeżeli staremu światu nie odpuścił, ale jako ósmego Noego, który ogłaszał sprawiedliwość, ustrzegł, gdy zesłał potop na świat bezbożnych; także miasta Sodomę i Gomorę obróciwszy w popiół skazał na zagładę, dając przykład [kary] tym, którzy będą żyli bezbożnie, ale wyrwał sprawiedliwego Lota... - to wie Pan, jak pobożnych wyrwać z doświadczenia, niesprawiedliwych zaś jak zachować na ukaranie w dzień sądu...”. 2 P 2, 4-7,9 (BT). Tęcza otacza w niebie tron Boży: „A Zasiadający był podobny z wyglądu do jaspisu i do krwawnika, a tęcza dokoła tronu - podobna z wyglądu do szmaragdu”. Ap 4,3 (BT), widnieje także nad głową Chrystusa: „I ujrzałem innego potężnego anioła, zstępującego z nieba, obleczonego w obłok, tęcza była nad jego głową”. Ap 10,1 (BT). Ten symbol Bożego miłosierdzia daje grzesznikowi pewność, że Pan Jezus, jako pośrednik, wstawia się do Boga za każdym człowiekiem i wskazuje tęczę na obłoku jako dowód wielkiego Bożego miłosierdzia i współczucia dla błądzącego człowieka. Podsumowanie. Symbol tęczy ma w Biblii z jednej strony wydźwięk pozytywny – daje bowiem wierzącym gwarancję bezpieczeństwa. Natomiast dla osób niewierzących ten wydźwięk jest negatywny, jeśli pamiętać o przyczynach zesłania potopu, o których Biblia mówi: „Kiedy zaś Pan widział, że wielka jest niegodziwość ludzi na ziemi i że usposobienie ich jest wciąż złe, żałował, że stworzył ludzi na ziemi, i zasmucił się. Wreszcie Pan rzekł: Zgładzę ludzi, których stworzyłem, z powierzchni ziemi: ludzi, bydło, zwierzęta pełzające i ptaki powietrzne, bo żal mi, że ich stworzyłem”. Rdz 6,5-7 (BT). Co zatem zrobić, aby patrząc na tęczę nie czuć strachu? Biblia mówi: „Nie zwleka Pan z wypełnieniem obietnicy… ale On jest cierpliwy w stosunku do was. Nie chce bowiem niektórych zgubić, ale wszystkich doprowadzić do nawrócenia. Dlatego, umiłowani… starajcie się, aby [On] was zastał bez plamy i skazy...”. 2 P 3, (BT). Chyba każdy z nas choć raz w życiu widział tęczę, czyli wielobarwny łuk na niebie powstający przez rozszczepienie światła słonecznego w kroplach wody. Najprościej mówiąc, aby powstało to efektowne zjawisko optyczno-meteorologiczne potrzebny jest jednocześnie deszcz i promienie słoneczne. Tęcza pojawia się wtedy, gdy Słońce znajduje się na wysokości poniżej 42 stopni nad horyzontem, a więc w Polsce wiosną i latem późnym popołudniem i pod wieczór oraz rzadziej rano, zaś jesienią i zimą – z uwagi na niżej operujące Słońce – tęcza możliwa jest niemal o każdej porze dnia. W sprzyjających warunkach można obserwować także tęczę wtórną. Podwójna tęcza Malowniczy barwny łuk pojawia się po przeciwnej stronie Słońca, gdy jego promienie przenikają przez spadające z chmury krople deszczu. Z powierzchni Ziemi widzimy tylko część tęczy. Aby zobaczyć pełną tęczę, musimy wznieść się w powietrze. Okrągłą tęczę możemy zaobserwować np. z pokładu samolotu. Okrągła tęcza. Fot. Imgur Tęcza może powstać oczywiście i w innych warunkach, np. przy wodospadach i fontannach. Możemy wywołać ją również sami, chociażby podlewając rośliny szerokim strumieniem wody w słoneczny dzień. Tęcza powstała na fontannie

wielobarwny łuk na niebie